“Akdeniz yakası, Aydın elleri
Kuşlar gider bizim Abdal Musa’ya
Cemal’in görünce yürüdü dağlar
Taşlar gider bizim Abdal Musa’ya
23 Haziran akşamı bizler de İstanbul’dan bu duygular ile yola koyulduk Abdal Musa diyarına doğru, 38. Abdal Musa etkinliklerine katılmak için. Geçmiş yıllarda gidemediğim etkinliklere bu yıl gitmek nasip oldu.
Sabahın erken saatlerinde evimden çıkıp yola düştüm. Saat 10’da Küçükçekmece Garip Dede Cem Evi‘nin organize ettiği Abdal Musa etkinliğine katılmak için bizi bekleyen otobüslere yerleştik.
Çevre ilçelerden gelenlerle beraber dört otobüs ile yola hazır olduk. Yola çıkmadan Cemevi bahçesinde temenniler, dilekler ve yolculuk boyunca uyacağımız kurallar hatırlatıldı. Okunan dualar ile araçlarımız hareket etti. Yolculuk boyunca Garip Dede Cemevi’nin gençleri hepimize gönüllü mihmandarlarımız oldular. Uzun yıllardır ilk defa böyle dualı ve uğurlamalı bir yolculuğa çıkıyordum Saat 10 gibi yola koyulduk.
Otobüslerimiz İstanbul’u çıkmıştı bile, görevli gençlerden biri Abdal Musa Sultan ile hayatı ve Tekke köyü ile ilgili güzel bilgiler okudular. Öğlenden sonra güzergahımız Eskişehir Seyit Baddal Kasabası oldu. Akşam üzeri bizlere ve gelen diğer misafirlere Seyid Battal Gazi Türbesi alanında bulunan, yemek yeme yerinde kurbanlar yenildi. Seyid Battal Gazi Cüneyt Arkın filmlerinden bildiğimiz Battal Gazi‘den başkası değil. Filmlerde kahramanlık yönü öne çıkarılmış Bektaşi yönü es geçilmiş yazık.
Türbe alanında bulunan cemevinde cem olundu. Cem sırasında okunan deyişler ve nefesler katılımcıları oldukça etkilemişti. Türbenin oldukça büyük bir alanı var yemyeşil, bakımlı ve oldukça temiz gördüm. Bahçenin çeşitli yerlerinde katılımcılardan bir kısmı öbek öbek olmuş sazla yine deyişler ve nefesler söylüyorlardı. Gecenin ilerleyen saatlerinde otobüslerimiz ile Antalya Elmalı‘ya doğru yola koyulduk.
Sabahın 6’sında gün ağarırken Elmalı ilçesine vardık. Uygun bir yerde mola verdik. Köye ilerlerken her tarafın elma ağaçları ve elma bahçeleri ile dolu olması dikkatimi çekti Öyle ya ismini bu elma yurdundan alıyor olmalı. Sarı tarlaları elma bahçelerini seyrederek Tekke Köyü‘ne ulaştık. Her yıl yapılan Abdal Musa etkinliklerine Türkiye’nin her yerinden gelenler otobüsler ve araçlar bütün sokakları doldurmuştu. Çantalarımızı araçlarda bırakıp, köyün içini ve türbe civarını dolaşmaya başlıyoruz.
Köyün esnaflarından biri “Bu sene en az on bin kişinin olduğunu” söyledi. Köy düz bir alanda ve oldukça büyük bir köy, etrafı çepe çevre yüksek dağlar ile çevrili. Afişlerden etkinlik programlarına bakıyorum. Bu akşam köyün içindeki amfi tiyatroda Onur Akın konseri var, ertesi akşam Cengiz Özkan, Tolga Sağ ve Muharrem Temiz‘in konseri.
Cumartesi günü türbe yanındaki yeşil alanda “Görkemli Hatıralar” programını izledik. Halk Tv programı canlı verdi. Programda Cengiz Özkan, Tolga Sağ ve Muharrem Temiz’in okuduğu deyişler ve nefesleri ardından dönülen yöreye özgü Tahtacı semahları… İzledikçe insan başka bir ruh haline bürünüyor. Program hem televizyonda hem de alanda ilgi ile izlendi.
“Beylerimiz elvan gülün üstüne
Ağlar gelir şahım Abdal Musa’ya
Urum Abdalları postun eğrine
Bağlar gelir şahım Abdal Musa’ya
Urum Abdalları gelir dost deyü
Eğnimizde aba hırka post deyü”
Hastaları gelir derman isteye
Sağlar gelir şahım Abdal Musa’ya
Benim bir isteğim vardır Kerim’den
Münkir bilmez evliyanın sırrından
Kaygusuz’ um ayrı düştüm pirimden
Ağlar gelir şahım Abdal Musa’ya
(Bkz. Buket Uzuner’in Abdal Musa ve Kaygusuz Abdal anlatısına )
2022 yılının 24-25-26 Haziran’ında 38. Ulusal Abdal Musa etkinliklerine buna benzer dilekler ile gelen on binler unutamayacakları günler ve akşamlar yaşadılar benim gibi.
Cemevinde ve Anfi tiyatroda her akşam cemler yapıldı ve semahlar dönüldü. Köyün mahalle içinde dolaşırken bile yemyeşil çimenler üstünde elma ağaçları, meyve ağaçlarının atında öbek öbek yapılan cemleri gördüm. Gündüz boyunca her gün Abdal Musa‘nın türbesi ziyaret edenlerle dolup taştı. Ben de içeri girip gözlemler yaptım. Türbenin yanında dilek dileyenler, sesli sesli dualar edenler, sesli sesli ağlayarak derdini ve dileğini söyleyenleri gördüm. Bir teyzenin gözyaşları ile sesli sesli dileklerini dualarını unutamam. Kim bilir ne derdi vardı, neler yaşamıştı ? Anma etkinliklerine gelen 10 bine yakın kişi gece evlerde misafir ediliyor, bir kısmı da çadırlar kurmuş düzlük alana. Kısacası mağduriyet yaşanmıyor Etkinlik boyunca içimiz, ruhumuz deyiş, duvazimam, nefesler , semahlar ile yunup, arınıyor diyebiliriz. Etkinlikler boyunca insan başka bir ruh haline bürünüyor kısaca.
Yanımdaki otobüs arkadaşım bir arkadaşını telefon ile arayarak geçen yıllar misafir kaldığı bir evi aradı. Evin sahibi hemen bizi bulunduğumuz yere kadar gelip evine misafir etti. Ev sahibinin yemeklerini, çaylarını köye ve Abdal Musa’ya dair anlattıklarını unutamam. Hiç tanımadığımız bir aile, hiç tanımadıkları insanlara evini sofrasını gönlünü açıyor Anadolu insanı budur işte. Hacı Bektaş-ı Veli‘nin, Abdal Musa‘nın Anadolu‘muza ektiği tohumlar bıraktığı yaşam felsefesinin biri de bu olmalı.
Abdal Musa Kimdir
14. yüzyılda yaşadığı sanılıyor. Yaşantısı üzerine yazılmış menakıb-namesi vardır. Doğum ve ölüm tarihleri bilinmiyor. Abdal Musa, Horasanlı bir boydan gelmektedir. Azerbaycan‘daki Hoy kasabasında doğduğundan Hoylu olarak tanınır. Babası Gazi Hasan Ata‘dır. Bir söylentiye göre de Hacı Bektaş’ın akrabasıdır. Bektaşilerin büyüklerindendir. Elmalı’daki tekkesi ünlü tekkelerdendir. Alevilerin Abdal Musa’ya büyük saygı ve bağlılıkları vardır. Alevi Tahtacılarının “Mürebbi” dedikleri ve Mücerret Baba’nın vekili olan kişi babalık yapar. Aleviler, aynı-cemlerde Abdal Musa kurbanı keserek toplantılara son verirler.
Denizli’de yatan Bektaşi ulularından Büyük Yatağan Baba’nın yetiştirmesidir. Bektaşi edebiyatının kurucularından Kaygusuz Abdal’ın mürşididir. Abdal Musa, sağlığında Anadolu’da büyük etki yapmıştır. Şiirlerinden pek azı ele geçmiştir. Sanat yönünden de güçlüdür.